Toàn cảnh Khu di tích lịch sử rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhìn từ trên cao.

Rừng che bộ đội…

Nằm ven Quốc lộ 37, cách trung tâm TP. Sơn La khoảng 105km, khu rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp có diện tích trên 200ha, được hình thành bởi hai dãy núi bao bọc, cây cối rậm rạp, quanh năm mây phủ. Theo lời kể của người dân địa phương, trước năm 1954 khu rừng này có tên là rừng Đèo Nhọt hay rừng Khuân Pùa (tiếng Mường). Đầu năm 1954, Đại tướng Võ Nguyên Giáp dẫn đầu đoàn sĩ quan chỉ huy chiến dịch, cùng các đơn vị: Đại đoàn 312, 315, 316… trên đường hành quân lên chiến trường Điện Biên Phủ đã chọn khu rừng bản Nhọt là nơi đóng quân, nghỉ ngơi. Thời điểm đó, máy bay địch liên tục do thám và ném bom bắn phá, nhưng mây mù, cùng lớp lớp cây rừng đan xen đã tạo thành “tấm lá chắn” tự nhiên che chở an toàn cho đoàn quân cách mạng.

Theo ông Bạc Văn Kinh (90 tuổi), ở bản Nhọt, xã Gia Phù: Không ai nắm rõ được chính xác, đoàn quân của Đại tướng đã ở lại đây bao lâu, bởi thời điểm ấy là lúc quyết định nên việc hành quân, đóng quân diễn ra khẩn trương, không để lại dấu vết…

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, để tỏ lòng biết ơn công lao to lớn của Đại tướng, người dân địa phương đã đặt tên cho khu rừng này là “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp” hay “Rừng Tướng Giáp”… Đối với bà con nơi đây, khi nhắc đến khu rừng là nhắc đến một điều gì đó rất thiêng liêng cao cả, trở thành nét văn hóa, thành thói quen tập tục giữ rừng. Nhờ sự bảo vệ và gìn giữ của người dân mà 7 thập kỷ qua, khu rừng này vẫn bạt ngàn, xanh tươi, như tình cảm yêu mến, thủy chung của đồng bào các dân tộc Tây Bắc dành cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng đoàn quân năm ấy.

Giữ cho cánh rừng mãi xanh

Chúng tôi có dịp đến thăm khu rừng mang tên Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong những ngày cả nước đang hướng đến kỷ niệm 70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Chỉ vừa mới đến cửa rừng, chúng tôi đã cảm thấy dễ chịu bởi bầu không khí trong lành, mát mẻ.

Theo chân cựu chiến binh Đinh Công Són, người đã có gần 30 năm tham gia Tổ bảo vệ "Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp", chúng tôi đi men theo con đường mòn nhỏ dốc đá trơn trượt để vào sâu trong rừng. Trước mắt chúng tôi là một khu rừng còn rất nguyên sơ, cây cối um tùm, rậm rạp, với rất nhiều cây gỗ quý, như: chò chỉ, lát, dổi, pơ mu… thẳng đứng, cao chót vót. Dưới những tán cổ thụ, những tia nắng ban mai xuyên qua kẽ lá, chim ríu rít trên cành, cả khu rừng bừng lên, sống động. Quanh lối mòn, nhiều loại cây đang đơm hoa kết trái, khiến cả khu rừng tỏa mùi hương dìu dịu, man mát.

Nghỉ chân bên một gốc cây cổ thụ, ông Đinh Công Són chia sẻ: Trải qua hàng chục năm nay, người dân địa phương luôn coi trọng, bảo vệ khu rừng này như bảo vệ sự sống của mình, bởi nơi đây luôn có hình bóng của vị Đại tướng lỗi lạc. Tuyệt nhiên không ai chặt phá, săn bắt thú trong khu rừng này. Chúng tôi có một niềm tự hào là giữ được cánh rừng mang tên Đại tướng, cũng như là giữ được "lá phổi xanh" cho xã Gia Phù nói riêng và huyện Phù Yên nói chung.

Hiện nay, khu rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp còn rất nhiều cây gỗ quý cổ thụ, như: chò chỉ, lát, dổi, pơ mu…

Ghi nhớ dấu tích lịch sử gắn với tên tuổi của Đại tướng, năm 2008, UBND tỉnh Sơn La đã công nhận khu “Rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp” là di tích lịch sử cấp tỉnh. Đến cuối năm 2021, huyện Phù Yên đã khánh thành công trình bảo vệ rừng, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị Di tích lịch sử kháng chiến chống Pháp khu rừng bản Nhọt, gồm các hạng mục: Nhà tưởng niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp; sân đền thờ, sân hành lễ, cầu cảnh quan, cổng tam quan... 

Bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh, cán bộ Trung tâm Văn hóa và Truyền thông huyện Phù Yên cho biết: Những năm gần đây, khu rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một trong những “địa chỉ đỏ” để các cựu chiến binh hành hương thăm lại chiến trường, cũng là nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Du khách đến thăm Đền thờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những chiến công hào hùng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và đoàn quân năm ấy mãi trường tồn, tựa cánh rừng xanh tươi mang tên Đại tướng đang được gìn giữ, bảo vệ bằng tình cảm trân quý nhất của đồng bào các dân tộc nơi đây.