Cứ vào ngày thứ 7 hàng tuần, Câu lạc bộ (CLB) hát then, đàn tính liên thế hệ xã Phúc Lương lại tổ chức sinh hoạt. Trong tiếng lục lạc khoan nhặt như níu chân người, tiếng đàn tính trầm bổng, các thành viên say sưa cất lên lời then trong trẻo ca ngợi quê hương, đất nước, tình yêu lứa đôi…

Ông Đào Trọng Thỉu, Chủ nhiệm CLB, cho hay: Phúc Lương là xã miền núi có nhiều dân tộc anh em sinh sống, trong đó dân tộc Tày chiếm hơn 90%. Từ nhiều đời nay, tại các bản làng người Tày nơi đây vẫn lưu giữ những nét văn hóa và phong tục đặc trưng, tuy vậy vẫn không tránh khỏi sự mai một.

Với mong muốn gìn giữ, phát huy văn hóa dân tộc mình, cơ bản nhất là hát then, đàn tính, tháng 4-2023, tôi cùng với một số bà con đã thành lập CLB. Chúng tôi duy trì sinh hoạt hàng tuần và tham gia nhiều hoạt động của xã; tổ chức giao lưu, biểu diễn với các xã bạn. - ông Đào Trọng Thỉu

Từ vài người ban đầu, đến nay, CLB hát then, đàn tính liên thế hệ xã Phúc Lương đã có 18 thành viên là người dân tộc Tày đến từ các xóm trong xã. Người nhiều tuổi nhất đã ngoài 70, người trẻ nhất cũng ngoài 30 tuổi. Các thành viên đều rất nhiệt huyết với việc bảo tồn và phát triển làn điệu then, đàn tính của dân tộc.

Ông Lý Ngọc Trai, thành viên của CLB: Trước đây, người dân trong bản ai cũng biết đánh đàn tính, nhưng nay, số người biết đánh đàn ngày một ít. Để nâng cao kỹ thuật, tôi đã mang cây đàn của mình đi nhiều nơi để học hỏi rồi về chia sẻ, tập luyện với mọi người trong CLB. Giờ đây, một số người đã có thể sử dụng thuần thục đàn tính và thông thạo nhạc lý cơ bản của then.

Ngoài việc cùng nhau tập luyện, biểu diễn các làn điệu then cổ, các bài then mới cũng được CLB cập nhật thường xuyên. Theo các thành viên CLB, nếu như then cổ thường được dùng nhiều ở thời xa xưa, trong các nghi lễ tôn giáo của người Tày, nhằm hướng tới mục đích chữa bệnh, giải hạn, cầu tự, cầu phúc lộc…, thì then tân hay còn gọi là then mới, được các nghệ nhân sáng tác ca từ đơn giản hơn, cải tiến nhạc để dễ thực hành trong cuộc sống và biểu diễn trên sân khấu.

Nội dung của then mới phản ánh sinh hoạt, tình cảm, mang hơi thở cuộc sống của đồng bào gắn liền với thiên nhiên miền núi, ca ngợi Đảng, Bác Hồ… Điều này giúp cho hát then đến gần hơn với thế hệ trẻ, làm phong phú thêm giá trị văn hóa của loại hình nghệ thuật này. Các tiết mục thường được CLB biểu diễn song ngữ, tức là vừa tiếng Tày, vừa tiếng Việt để gìn giữ tiếng Tày trong cộng đồng.

Bà Đinh Thị Công, thành viên CLB: Từ khi tham gia CLB, tôi và các thành viên đều thấy rất phần khởi. Qua sinh hoạt của CLB, chúng tôi mong muốn giới thiệu, truyền lại cho thế hệ trẻ những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Tày, đó là hát Then, đàn tính, tiếng nói và trang phục dân tộc mình. Không chỉ lưu giữ nét đẹp của văn hóa truyền thống, lời ca tiếng hát còn khích lệ tinh thần bà con cũng như xua tan phần nào sự vất vả trong cuộc sống lao động hằng ngày.

Với niềm say mê khôi phục nét văn hóa của cha ông, các thành viên CLB hát Then, đàn Tính liên thế hệ xã Phúc Lương đã dày công tập luyện và lan tỏa niềm yêu thích văn hóa dân tộc đến mọi người. Một số thành viên trong CLB còn thường xuyên được mời đến các chương trình giao lưu, giới thiệu văn hóa dân tộc cho khách du lịch trong và ngoài huyện. Kết quả đó đã khuyến khích các thành viên tham gia nhiệt tình hơn. Đến nay, tiếng đàn tính, làn điệu then theo các thành viên đi khắp các xóm trong xã và nhiều địa phương lân cận. 

Bà Hoàng Thị Phương, Phó Trưởng Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Đại Từ, đánh giá: Hoạt động của CLB hát then, đàn tính liên thế hệ xã Phúc Lương đã góp phần tích cực trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Tày. Chúng tôi luôn khuyến khích các mô hình như vậy và mong muốn lan tỏa hơn nữa trong cộng đồng. Cuối năm 2023, huyện đã hỗ trợ trang thiết bị gồm loa kéo, micro, trang phục biểu diễn… với tổng kinh phí trên 30 triệu đồng. Qua đó động viên, nâng cao hiệu quả hoạt động của CLB trong việc truyền dạy, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể, gắn với phát triển du lịch.