Chiều ngày 20/8/1945, đông đảo quần chúng Nhân dân trong tỉnh đã tham gia cuộc mít tinh lớn tại Sân vận động thị xã Thái Nguyên. (Ảnh tư liệu)

Ngay từ đầu thế kỷ XX, thực dân Pháp đã nhận ra vị trí chiến lược quan trọng của Thái Nguyên - Bắc Kạn nên đã tách rời để dễ bề cai trị. Tuy nhiên, chính sách đàn áp khốc liệt lại càng thôi thúc lòng yêu nước của Nhân dân nơi đây. Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời năm 1930, tinh thần đấu tranh cách mạng lan tỏa mạnh mẽ trong vùng Việt Bắc, đặc biệt tại Thái Nguyên và Bắc Kạn.

Thái Nguyên đã trở thành nơi diễn ra nhiều cuộc khởi nghĩa từng phần từ tháng 3 đến tháng 8 năm 1945. Đỉnh cao là vào ngày 20/8/1945, dưới sự chỉ huy của đồng chí Võ Nguyên Giáp, quân Giải phóng cùng lực lượng địa phương đã tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền tại thị xã Thái Nguyên. Việc giành chính quyền và tổ chức mít tinh ra mắt chính quyền cách mạng ngay trong ngày là một minh chứng rõ rệt cho tinh thần chủ động, khí thế cách mạng sục sôi và sức mạnh tổng hợp của Đảng, quân đội và Nhân dân.

Các lực lượng vũ trang tiến vào giải phóng thị xã Bắc Kạn năm 1949 (Ảnh tư liệu)

Tại Bắc Kạn, chính quyền cách mạng cũng được thành lập chỉ 5 ngày sau, vào 25/8/1945, khẳng định vị trí tiên phong của các tỉnh vùng căn cứ địa kháng chiến.

Thái Nguyên cùng với Bắc Kạn trở thành một trong những địa phương giành chính quyền sớm nhất trong Cách mạng Tháng Tám, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của cả dân tộc.

Nếu lịch sử là sự kết tinh của máu, nước mắt và khát vọng, thì thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám ở Thái Nguyên là dòng chảy lịch sử, kết quả của cả một quá trình bền bỉ đấu tranh. Đó là phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh vang vọng tới vùng rừng núi Việt Bắc; là cao trào 1936 - 1939 đánh thức tinh thần yêu nước bị kìm nén; là sự chuẩn bị chu đáo cho khởi nghĩa vũ trang từ năm 1941 dưới ánh sáng của Hội nghị Trung ương 8.

Thành công ấy không chỉ đơn thuần là một sự thay đổi chính quyền, mà là sự lật đổ toàn bộ bộ máy cai trị phong kiến - thực dân tồn tại hàng trăm năm. Nó mở ra một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, nơi mà người dân - lần đầu tiên trong lịch sử được làm chủ vận mệnh của chính mình.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Việt Bắc (Ảnh tư liệu)

Địa giới hành chính và tầm nhìn phát triển

Diện mạo trung tâm hành chính tỉnh Thái Nguyên

Trung tâm TP. Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn cũ

Sau Cách mạng Tháng Tám, sự biến thiên của lịch sử quốc gia cũng kéo theo những điều chỉnh địa giới hành chính giữa hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn:

• 1965: Hợp nhất hai tỉnh thành tỉnh Bắc Thái.
• 1978: Tách 2 huyện chuyển về tỉnh Cao Bằng.
• 1996: Chia lại Bắc Thái thành Thái Nguyên và Bắc Kạn.
• 2025: Theo Nghị quyết 202/2025/QH15, hai tỉnh sáp nhập, thành lập tỉnh mới mang tên Thái Nguyên.

Việc sắp xếp lại địa giới không chỉ nhằm tinh gọn bộ máy quản lý, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược trong phát triển bền vững, tăng cường liên kết vùng và nâng cao hiệu quả điều hành, sử dụng nguồn lực.

Tập đoàn điện tử Samsung (Hàn Quốc) với “cứ điểm sản xuất” tại Thái Nguyên đóng góp khoảng 2/3 tổng vốn đầu tư FDI toàn tỉnh

Từ vùng đất nông nghiệp truyền thống, hôm nay Thái Nguyên đã trở thành trung tâm công nghiệp lớn của cả miền Bắc, là “cứ điểm” của các tập đoàn công nghệ toàn cầu. GRDP tỉnh Thái Nguyên năm 2025 ước đạt 182.000 tỷ đồng, GRDP bình quân đầu người đạt 132 triệu đồng. Thu hút FDI: 228 dự án, tổng vốn 11,2 tỷ USD. Bắc Kạn đạt GRDP 20.850 tỷ đồng, bình quân đầu người đạt 62,7 triệu đồng.

Những ngôi nhà tạm, mái dột nát đã được cấp ủy, chính quyền, Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp chung sức đồng lòng để xây nên những ngôi nhà khang trang hơn

Song song với phát triển công nghiệp - dịch vụ, tỉnh đặc biệt chú trọng nông nghiệp công nghệ cao, xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Những ngôi nhà tạm, mái dột nát đã được cấp ủy, chính quyền, Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp chung sức, đồng lòng xóa bỏ thay vào đó là những bản làng khang trang, sạch đẹp, trù phú, yên bình.

Là địa bàn chiến lược, Thái Nguyên đặc biệt coi trọng nhiệm vụ quốc phòng - an ninh. Thế trận quốc phòng toàn dân gắn với an ninh nhân dân tiếp tục được củng cố vững chắc. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội luôn được giữ vững, tạo môi trường ổn định để thu hút đầu tư và phát triển.

Tầm nhìn và khát vọng vươn cao

Tuyến đường liên kết, kết nối các tỉnh Thái Nguyên - Bắc Ninh - Phú Thọ (giai đoạn 1) được khánh thành, đưa vào sử dụng

80 năm nhìn lại là để thêm vững tin bước tới. Tỉnh Thái Nguyên hôm nay đang mang trong mình khát vọng lớn: Trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại, đạt thu nhập trung bình cao trước năm 2030 và vươn lên tỉnh phát triển, thu nhập cao trước năm 2045.

Khát vọng ấy không chỉ là những con số, mà còn là cam kết đồng lòng của cả hệ thống chính trị, là niềm tin sắt son của Nhân dân, là sự tiếp nối hào khí của một vùng đất từng đi đầu trong cuộc khởi nghĩa mùa thu lịch sử.

Một đoạn tuyến Bắc Kạn - hồ Ba Bể qua xã Đồng Phúc (Thái Nguyên)

Tỉnh Thái Nguyên mới đặt mục tiêu:

• Trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao trước năm 2030
• Phấn đấu là tỉnh phát triển, có thu nhập cao trước năm 2045

Để đạt được điều đó, tỉnh đang tập trung vào:

• Phát triển hạ tầng hiện đại, đô thị thông minh
• Đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh
• Huy động mọi nguồn lực xã hội, đặc biệt là đầu tư tư nhân và FDI
• Tăng cường phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao
• Thực hiện liên kết vùng, lấy "khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo” làm động lực phát triển.

Dự án Sân vận động Thái Nguyên đang dần hoàn thiện

Sân golf Tân Thái trong tương lai gần sẽ trở thành địa điểm lý tưởng để tổ chức các giải golf trong nước và quốc tế, góp phần quảng bá hình ảnh du lịch của tỉnh Thái Nguyên; khai mở tiềm năng Khu du lịch quốc gia hồ Núi Cốc

Phối cảnh Dự án Phố đi bộ trung tâm tỉnh Thái Nguyên

Thái Nguyên - mảnh đất từng viết nên trang sử vàng trong Cách mạng Tháng Tám năm xưa - hôm nay đang viết tiếp những dòng sử mới bằng chính công cuộc đổi mới, sáng tạo và phát triển. Trong ánh sáng của Đảng, với tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc, với bàn tay lao động cần cù và trí tuệ đổi mới, Thái Nguyên nhất định sẽ chạm tới những mục tiêu lớn lao, xứng đáng với truyền thống cách mạng vẻ vang và kỳ vọng của đất nước trong thời đại mới.